TÜVASAŞ’taki Usulsüzlükler Sayıştay Raporlarında

Sayıştay’ın 30 Temmuz 2020’de tüzel kişiliği sona erdirilerek TÜRASAŞ (Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayi A.Ş) bünyesine alınan TÜVASAŞ’ın denetim raporu, iktidarın “milli” projelerinden biri olan elektrikli tren üretimi çalışmalarında yaşanan usulsüzlükleri gözler önüne serdi.

Blue Engineering şirketiyle yürütülen Milli Elektrikli Tren Seti projesinin işletme hızının 160km/h’den 225km/h’a çıkarılması işinde çok sayıda hatalı işleme imza atıldı. Raporda, Milli Elektrikli Tren Projesi’nde (EMU) yaşanan hatalı uygulamalar ve tamamlanmayan işler için ödenen bedellerle ilgili soruşturma açılması istendi.

Raporda yer alan bilgilere göre, 4 milyon 450 bin avro bedelli Milli Elektrikli Tren projesi kapsamında 160km/h hıza sahip elektrikli tren setinin üretimi yabancı menşeli Blue Engineering firmasına verildi. Daha sonra trenin hızının artırılması için Kamu İhale Kanunu’nun istisna hükümlerinden yararlanılarak bu şirketle 890 bin Avroluk mal alımı sözleşmesi yapıldı. Şirketten 53 bin 400 Avro tutarında kesin teminat mektubu alındı. Sayıştay denetçileri, hız artırılmasının proje ile ilgili olması nedeniyle iş artışına gidilmek yerine istisna kapsamında mal alımının tercih edilmesinin “dikkat çekici” olduğunu vurguladı.

Sözleşme yapıldıktan sonra TÜVASAŞ, indirim yapmayı kabul etmeyen şirkete sözleşmeyi tasfiye edeceğini bildirdi. Ayrıca firma, tasarımının pazarlanabilir ve ihtiyaçları karşılayacak düzeyde olmaması nedeniyle kabul edilmediği de bildirildi.

Ancak şirket, sözleşmenin tasfiyesi için 200 bin avro istedi. Şirkete bunun kabul edilmeyeceği bildirildi ancak yasaklama kararı verilmesi ya da teminatın gelir kaydedilmesi gibi hiçbir yaptırım uygulanmadı. Bu arada, sözleşmenin feshedilmesi ve tasarım firmaları ile görüşülmesi de kararlaştırıldı. Ancak bu firmalar arasında Blue Engineering de yer aldı. Denetçiler, bu yeni alımın önceki alımdan ne gibi bir farklılığının olduğu, neden yeni konsept olarak nitelendirildiği, eski tasarımdaki hata ve eksikliklerin neler olduğu alımlara ilişkin dosyalarda bir şey bulamadıklarını ifade etti.

İKİNCİ ŞİRKETLE DE OLMADI

TÜVASAŞ, Molinari Rail GmbH firması ile bu kez 564 bin avro tutarında sözleşme imzaladı. Ancak bu şirket de işini zamanında bitirmedi ve anlaştığı alt yükleniciden istediği sonucu alamadığını yeni bir şirketle anlaşması durumunda da 390 bin avro ek bedel oluşacağını bildirdi.

TÜVASAŞ bunu kabul etmedi ve sözleşmeyi feshetti. Molinari’den, 157 bin 920 avroluk ödemeden kalan 26 bin 320 avro talep edildi. Ancak, firma bunu kabul etmedi ve 244 bin 240 avroluk ödeme yapılmazsa dava yoluna gidileceğini bildirdi. Denetim tarihinde halen çözülmeyen bu ihtilaf çerçevesinde TÜVASAŞ yapılmayan işler için 67 bin 680 avro ödeme yapmış oldu.

Denetim raporunda, yılan hikayesine dönen yapım işi için, “TÜVASAŞ’ın Milli Elektrikli Tren İşinde yapmış olduğu birden fazla hatalı uygulamalar çok önemli olan bir projenin gecikmesine ve aynı zamanda da sonuçlanmayan işler için gereksiz yere ödeme yapılmasına neden olmuştur” denildi. Raporda, şirketlere talep ettikleri tazminatların ödenmesi riski bulunduğu belirtildi. Blue Engineering’e 200 bin avronun, Molinari’ye de 244 bin avronun ödenebileceğine dikkatin çekildiği raporda, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın soruşturma açması önerildi.

SORUMLU GENEL MÜDÜR

Raporda soruşturma konusu olması istenilen iki ihale daha yer aldı. AKP milletvekili adayı da olan dönemin Genel Müdürü İhsan Kocaarslan bu ihalelerde adres olarak gösterildi.

“Kumlama Kabini Temini ve Montaj İşi”nde usule uygun olmayan şekilde geçici kabul yapılarak 3 milyon 657 bin TL zarara yol açıldığı belirtildi. Buna dönemin Genel Müdürü olan İhsan Kocaarslan’ın geçici kabulünün yapılması için verdiği “makam oluru”nun yol açtığı belirtildi.

Ayrıca “Yaş Boya Uygulama ve Kurutma Bakımı Kabini” işinde muayene ve kabul komisyonunun usule uygun olmayan geçici kabulü nedeniyle de idarenin zarara uğratıldığı belirlendi.

Geçici kabul belgesi düzenlenmeden mahsup fişi düzenlenerek TÜVASAŞ’ın şirkete 9 milyon 809 bin lira borçlanması sağlandı. Daha sonra yaşanan sorunlar nedeniyle şirkete sözleşmenin feshedileceği bildirildi. Ancak şirket faturaya itiraz edilmemesi nedeniyle kesinleştiğini bu nedenle 1 milyon 249 bin Avro’nun ödenmesini istedi.

Yüklenicinin temel savunma dayanağının yine Genel Müdür Kocaarslan’nın geçici kabule izin veren onayı olduğu, sorumluların tespiti için soruşturma açılması istendi.