Bülent Kuşoğlu: Hem Amerika'ya Hem de Rusya'ya Bağımlılığı Olan Tek Ülkeyiz

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bugün Dışişleri Bakanlığı’nın bütçesi görüşülüyor. Komisyonda söz alan CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kuşoğlu, şunları söyledi:

“CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ DÖNEMİNDE DEVLETTE ÖNEMLİ TAHRİBATLAR VAR”

“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi döneminde devlette önemli tahribatlar var, devlet kurumlarında, bakanlıklarda. En az tahribatı olan kurumlardan bir tanesi sizin. En az derken önemli tahribatlar var ama diğerleriyle kıyaslayınca daha az olduğunu düşünüyorum. Bunda, Bakanlığın oturmuş kadrolarının, yetişmiş kadrolarının önemli rolü olduğunu düşünüyorum, sizin de buna sahip çıktığınızı düşünüyorum.

“POLİTİKAYI TESPİT ETMEK VE UYGULAMAK, DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI’NIN GÖREVİ OLMALI”

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi içerisinde görevlerin tanımı var. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi 128’inci madde; ‘Türkiye Cumhuriyeti'nin dış politikasının tespiti için hazırlık çalışmaları yapmak ve tekliflerde bulunmak, Cumhurbaşkanı tarafından tayin ve tespit edilen hedef ve esaslara göre dış politikayı uygulamak ve koordine etmek’. Yani dış politikayı tespit etmek değil görevleri arasında Dışişleri Bakanlığı’nın, buna yardımcı olmak ve uygulamak. Yani bir genel sekreterlik görevi yapılıyor. Bu da yapılabilir, tabii ki kamu içerisinde bu da olabilir ama bunun çok doğru olmadığını düşünüyorum. Politikayı tespit etmek ve uygulamak Dışişleri Bakanlığı’nın görevi olmalı. Yani Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi içerisinde tespit edilen bu görevlendirme, Dışişleri Bakanlığı için doğru değil.

Hem 2022 Türkiye Raporu hem de GRECO ve FATF gibi kuruluşlardaki durumumuz, vizeyle ilgili durumumuz tüm bunları gösteriyor. 2022 Türkiye Raporu’nda çok önemli bulgular var. Demokratik kurumların işleyişinde ciddi eksiklikler bulunduğu, demokratik gerilemenin devam ettiği… ‘Anayasal mimariyi; yasama, yürütme ve yargı arasında sağlam ve etkili bir kuvvetler ayrılığını temin etmeden yetkileri Cumhurbaşkanlığı’nda toplamıştır’ diyor. ‘Denge ve denetleme mekanizması çalışmıyor’ diyor. ‘Olağanüstü hal işlemleri hâlâ devam ediyor’ diyor. ‘Yargı, muhalefet partilerinin milletvekillerini sistematik bir şekilde hedef almaya devam ediyor’ diyor. Yani bunlar, ne durumda olduğumuzu da gösteren örnekler.

“HEM AMERİKA’YA HEM DE RUSYA’YA BAĞIMLILIĞI OLAN TEK ÜLKEYİZ”

Hem Amerika'ya hem de Rusya'ya bağımlılığı olan; Amerika'ya askeri açıdan, Rusya'ya da ekonomik açıdan bağımlı olan tek ülkeyiz. Dünyada, Türkiye dışında, Amerika ve Rusya gibi güçlü ülkelere bağımlılığı olan başka bir ülke yok bildiğim kadarıyla. Enerjiyle ilgili olarak bu bağımlılık çok önemli bir safhaya geldi ve hâlâ bunu da devam ettirmeye çalışıyoruz. Enerji konusu çok önemli, Türkiye'nin güvenliği, enerji güvenliği, ekonomik güvenliği, gıda güvenliği açısından ama Rusya'yla ilişkiler maalesef çok olumlu görünmüyor. Bugün bir haber vardı; Rus oligark, ‘Putin'in şefi’ olarak da adlandırılıyor, Yevgeniy Prigojin, ABD seçimlerine müdahale edildiğini açıklamış. Türkiye için de benzer bir durumun olmamasını dileriz.

“GELİŞMİŞ ÜLKELER GİRİŞ ÇIKIŞTA TÜRKİYE’YE VİZE UYGULUYORLAR VE BU BÜYÜK BİR SORUN HALİNE GELDİ”

Bir de vatandaşların en fazla şikayet ettiği, bizlere en fazla torpil talebi gelen konu, vize. Vize, önemli bir sorun Türkiye vatandaşları için. Sebebi biliyorsunuz. Türk vatandaşlığının kıymeti kalmıyor. Dolayısıyla bütün ülkeler, gelişmiş ülkelerden bahsediyorum, giriş çıkışta Türkiye'ye vize uyguluyorlar ve bu büyük bir sorun hâline geldi, size de ulaşıyordur.

Geçen yılki eleştirilerimin arasındaydı, FATF’ta gri listeye alınmamız konusu, GRECO raporlarının olumsuz olması konusu. GRECO da yargı ve milletvekilleriyle ilgili davranış kurallarını, ahlaki etik kurallarını belirliyor. Bu, sonuçta siyasi değil, bunlara uyulması lazım. 22 tavsiyeden 3’ü yerine getirilmemiş, 9’u kısmen yerine getirilmiş, 10’u ise hiç yerine getirilmemiş; yıllardan beri böyle GRECO'da. FAFT konusu çok önemli, gri listedeyiz. Kara listeye geçmeyi tabii ki hiçbirimiz arzu etmeyiz ama gri listeden çıkmak için de pek bir şey yapmıyoruz. Daha da kötü duruma geldik gri listeyle ilgili olarak.

“İÇ KONTROL SİSTEMİNİ KURMANIZ LAZIM”

Geçen yıldan izlemeye alınan konularla ilgili, 3 bulguyla ilgili hiçbir şey yapmamışsınız bakanlık olarak, izlemede kalmış. Bunların da yerine gelmesi lazım. Ayrıca, bir iç kontrol sistemi, Sayıştay tarafından eleştiriliyor. İç kontrol sistemini kurmanız lazım. Önemli miktarda para harcayan bir kurumsunuz ve bunların birçoğu yurt dışında harcanıyor; kur farklılıkları, yer farklılıkları, mekan farklılıkları vesaire dolayısıyla önemli sorunlar olabiliyor. İç kontrol sistemini çalıştırmanız lazım. Sayıştay raporunda ‘Henüz iç kontrol sistemi yapılandırma çalışmaları tamamlanmamış ve iç kontrol ve iç denetim, belirlenen şartlar ve işleyiş açısından yeterli seviyeye tam olarak ulaşmamıştır’ deniyor. Bu, önemli bir konu.

“YURT DIŞI TEDAVİ GİDERLERİNİN ÖDENMESNDE SORUNLAR YAŞANMAYA DEVAM EDİYOR”

Yurt dışı tedavi giderlerinin ödenmesinde sorunlar yaşanmaya devam ediyor. Bununla ilgili olarak da Maliye Bakanlığı’nın koordinatörlüğünde Dışişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun müştereken çıkarması gereken bir yönetmelik var; bir araya gelecekler bu çalışmaları yürütecekler ve bir yönetmelik çıkaracaklar. Bir araya gelip de bu kurumlar, bu yönetmeliği bir türlü çıkaramıyorlar. İşte, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin bir sonucudur bu. Bu koordinasyon yapılamıyor, bir bakanlar kurulu yok. Koordine de edilemiyor tabii ki onun sonucu ama bunun da yapılması lazım. Dışişleri Bakanlığı için yıllardan beri yurt dışı sağlık giderleriyle ilgili, bunların ödenmesiyle ilgili sorunlar, sıkıntılar var.”