ÖZEL HABER
Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu (TŞOF) Başkanı Fevzi Apaydın, taşımacılık sektöründeki son durumu Bizim Ankara Temsilcisi Seval Yıldırım'a anlattı:
Taşımalı eğitimde yaşanan sıkıntılar neler?
“Devlet, taşımalı eğitimde bu işi ya doğrudan satın alma yoluyla veyahut da ihale yoluyla yaptırıyor. İhaleler haziran, temmuz, ağustos aylarında yapılıyor. O zamanki rakamlarla bugünkü akaryakıt girdileri arasında çok büyük fark var. Nasıl ki bir ekmeğin imalatında unun girdisi ekmeğin üzerinde etkiliyse bizim taşıma sektöründe de akaryakıtın girdisi ekmeğin yapımındaki girdiden daha fazla ve maliyete yansıyan bir unsur olarak kabul edilir. O zaman mazot 6.5-7TL sınırlarındaydı. Bugün 20 TL’ye dayandı. Yarın ne olacağını bilemiyoruz. Bundan çok müştekiyiz.
Akaryakıt giderlerinden dolayı bugün ihalede alınan rakamlar sadece akaryakıtı karşılamıyor. Kontak kapatma niyetinde değiller ama onlarda da bıçak kemiğe dayandı. MEB’den iyileştirme bekliyorduk. Bu akaryakıt zamlarından sonra maliyeti de ekleyip bir para vereceklerdi. Fakat dünkü duyumlarımıza göre onun da takriben yüzde 10 civarlarında olduğunu duyduk. Bunu da arkadaşlar pek alma niyetinde değiller. Yüzde 10 zararı kurtarmaz. Belki işi bırakma niyetindeler hatta kontak kapatmaya kadar giden yoldalar.”
Belirlenecek rakamın bu pazartesi açıklanacağı söyleniyor?
“Bu pazartesi olur bu ileriki günlerde olur. Eğer bu iyileştirme, ihaleyi alanları, taşımayı yapanları kurtarmazsa bunlar belli direnişleri yapacaklar.”
Yüzde 10’luk bir iyileştirmenin yeterli olmayacağını söylüyorsunuz. Beklentiniz nedir?
“Akaryakıta yüzde 150 zam gelmiş, siz bu girdiyi yüzde 10 ile kapatmak istiyorsunuz. Bu mümkün değildir. Bu rakamı taşıma sektörü belki hiç almayacak. Bu beklentimizin çok altındadır.”
Akaryakıt fiyatlarındaki artış şoför esnafını nasıl etkiledi? Ve bu artış durmuyor.
“Bu etkilemeden ziyade bitirdi. Esnaf ve sanatkarımız özellikle taşıma sektöründeki esnafımıza verdiği sözü, imza altına aldığı taahhüdü yerine getirmek zorundadır. Biz de insanız, ailemiz var, ev geçindiriyoruz. Bu para araca yetmiyor. İnsanlar eğer o aldığı aylığın üzerine para eklemezse depoyu dolduramıyorlar, yakıt alamıyorlar. Bunu devletin görmesi lazım. Bugün bir özel otomobilin en iktisatlısı kilometrede 1 TL yakıyor. Bizim minibüslerimiz 3 lira yakıyor. Çünkü kırsal kesimde, dağ yollarında, köy yollarında çalışıyorlar. Her şeye rağmen hizmetlerini kesintisiz yapmaya gayret ediyorlar. Fakat gelinen nokta onları durdurma noktasına getirdi. Büyük sıkıntı var.”
Taşımacılık aslında her yerde değil mi? Her alanda taşımacılık yapıldığı bir gerçek. Bu fiyatlara da yansıyor zaten. Taşımacılıktaki gider kalemindeki artış fiyatlara yüzde kaç yansır?
“Bunun ne kadar yansıyacağı taşıdığı yolcuya ve yüke bağlıdır ama bu hesapları yaparlarken en büyük girdinin petrol olduğunu düşünmeleri lazım. Petrolün de değerinin her gün arttığını görüyorlar. Yani bugün biz bir tarife alıyoruz gerek belediye sınırları içerisindeki yolcu tarifesi gerekse şehirler arasında yük ve yolcuda. Daha uygulamaya koymadan ertesi gün zam geliyor. Şaşkınız bu konuda.
Örnek vereyim ticari taksilerin yolcu taşımacılığında kullandığı taksimetre tarifesi. Belediyelerden, UKOME’lerden biz bunları alıyoruz. Daha uygulamaya geçmeden ikinci bir zam geliyor. Taksimetre ayar ücretleri çok yüksek. 750 TL ile 1250 TL arasında değişiyor. Günlerce bunu yaptıramıyorsunuz, sıra bekliyorsunuz. Bu taksimetreyi yapan servisler çok afaki paralar alıyorlar. Onlara da kalsa ‘biz para kazanmıyoruz’ diyorlar ama 750 TL’nin veya 1000 TL’nin gittiği yer belli değil. Bu rakamlarla biz bu esnaflığı götüremiyoruz artık.”
Plakalarla ilgili de bir sorum olacak. Herkes plaka mı bastırıyor. Plakaların basımı kime ait?
“Plakanın basım yetkisi kanunen Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu’na ve ona bağlı odalara verilmiş. Tabii kaçak plakalarda oluyor. Biz bunların üzerine gidiyoruz. Bu kaçak plaka basıldığı zaman devlete de zarar veriyor. Çünkü biz TŞOF olarak bastığımız her plakanın net gelirinin yüzde 60’ını fona veriyoruz, maliyeye veriyoruz. Bir de plakanın ilk satışında yüzde 18 KDV’sini ödüyoruz. Kaçak basıldığı zaman ne oluyor? Yüzde 18 KDV devlete gitmiyor. Maliyet üzerinden hesaplanan yüzde 60 maliyeye gitmiyor devletin de bunda çok zararı var. Asılında kaçak plakayı imal eden varsa aracına takanda kanunen cezalandırılması lazım. Ama bu yetki ve kontrolü polis yapıyor. Gözden kaçırdığı zaman birçok kişiler bu plakayı yurdun dört bir tarafında kaçak basıyorlar. Biz bunun üzerine gidiyoruz. Bulduğumuz yerlerde savcılardan izin alarak dükkanlarını basıyoruz, kapatıyoruz. Ama yetmiyor bu kaçakçılar devam ediyor.”
Akaryakıt ile ilgili çözüm yolu ne diyorsunuz? Yani devletten beklenti nedir?
“Akaryakıtın zammına biz karşı değiliz bu zam geliyor. Bunu devlet planlama bir şekilde dolar kuruna bağlamış geliyor. Ama biz istediğimizi, yolcu taşımacılığında yük taşımacılığında karşı tarafa yansıtamıyoruz. Bizim sıkıntımız bu. Eğer akaryakıta gelen zamları biz yolcuya veya yüke yansıtırsak ülke durur, kimse araca binmez, kimse yükünü taşıtamaz. Bu sıkıntılarla karşı karşıyayız.
Tabii bu maliyete etki eden bir de paralı yollar ve köprüler var. Düşünün sebze yüklü bir araç Antalya’dan İstanbul’a gidecek. Yol ve köprü gidiş geliş 1500 TL tutuyor. Tabii ki o getirdiği yükün kilogramını etkiliyor. Zaten yakıttan dolayı maliyetler arttı ve arabalar boş duruyor. Bu bakımdan gerek yolcu taşımacılığında gerekse yük taşımacılığında belirli rayiçleri almalıyız ki sektörün tekeri dönsün. Mesela ÖTV’siz yakıt alabiliriz, deniz yollarında yolcu taşıyan vapurlar, kayıklar ÖTV’siz yakıt alıyorlar. Biz de alırsak maliyetler biraz daha düşecek. ÖTV ve KDV bu dönemde kaldırılsın.”